1.1. Thiết kế xây dựng trại giống
1.1.1. Chọn địa điểm xây dựng trại giống
Chọn vị trí xây dựng trại sản xuất giống ốc hương cần đảm bảo các điều kiện: Có nguồn nước trong sạch, độ mặn ổn định trên 30 ‰, không bị nhiễm bẩn bởi chất thải công nghiệp, nông nghiệp hoặc chất thải sinh hoạt; Có vị trí độc lập, xa khu dân cư; Có điều kiện thuận lợi về điện, nước, phương tiện giao thông và các dịch vụ sinh hoạt khác; Có khả năng ương nuôi ốc hương giống.
1.1.2. Thiết kế xây dựng trại sản xuất giống
Căn cứ vào vị trí và diện tích xây dựng mà tính toán thiết kế trại giống cho phù hợp. Các công trình phải liên hoàn và thuận tiện cho thao tác sản xuất. Hệ thống bể lọc, chứa nước, bể nuôi ốc bố mẹ, bể ương nuôi ấu trùng, bể gây nuôi tảo phải ở vị trí gần nhau, hợp lý và thuận tiện. Nếu cơ sở sản xuất lớn cần có thêm phòng thí nghiệm, phòng nuôi giữ giống tảo phải độc lập với trại giống nhưng gần nhau để tiện cho quan sát theo dõi ấu trùng.
a. Các hạng mục chính cần xây dựng cho trại sản xuất giống ốc hương
Hệ thống bể gồm: bể lọc, bể chứa, bể ương ấu trùng, bể nuôi tảo, bể ương ốc giống, bể nuôi ốc bố mẹ, bể xử lý nước thải
Hệ thống nước; Hệ thống khí; Hệ thống điện; Hệ thống gây nuôi thức ăn; Phòng làm việc và sinh hoạt; Hệ thống nhà bao che, nhà kho, nhà máy.
b. Một số chỉ số kỹ thuật
Dựa trên các đặc điểm sinh học của ốc hương, biện pháp kỹ thuật và hiệu quả của quá trình sản xuất (mật độ ương nuôi, tỉ lệ sống…) xác định một số chỉ số về kỹ thuật cho các bể của trại giống như sau:
Bể nuôi ốc mẹ và bể ương ốc giống có dạng hình chữ nhật diện tích 15 – 25 m2, chiều cao bể 0,5 – 0,7m. Lù xã đáy có đường kính 114 mm.
Bể nuôi ấu trùng có hình dạng, diện tích và lù xã đáy tương tự nhưng chiều cao bể 1,2 – 1,5m.
Đối với bể ương và bể nuôi ấu trùng cần phải dáng ống dây bằng nhự đường kính 10 mm xung quanh bên trong thành bể, cách đáy bể khỏang 0,3 – 0,5m để ngăn chặn không cho ấu trùng bò lê và ốc ương bò lên khô.Hiện nay, nuôi ấu trùng ốc hương chủ yếu sử dụng thức ăn công nghiệp vì vậy thể tích bể nuôi cấy tảo cần giảm xuống hoặc không cần xây dụng thêm. Đối với các cơ sở lớn bể nuôi tảo và phòng nuôi giữ giống tảo được xây dựng ở vị trí thoáng, có nắng và xa hệ thống nước thải.
Các bể nên xây dựng bằng vật liệu xi măng, thành bể láng bóng để thuận tiện cho vệ sinh. Công trình đáy và lỗ thóat nước của bể phải được thiết kế sao cho có thể xả cạn toàn bộ nước trong bể nuôi khi cần thiết.d. Trang thiết bị máy móc phục vụ
Hệ thống cung cấp nước trong trại giống gồm có: máy bơm, đường ống cấp nước từ bể lọc đến bể nuôi, hệ thống lọc nước đảm bảo lượng nước sử dụng hàng ngày gồm có bể lọc thô và lọc tinh.
Hệ thống khí cung cấp ôxy gồm có máy bơm, đường ống . . .
Các trang thiết bị mau hỏng rẻ tiền khác đảm bảo đầy đủ khi đưa cơ sở vào vận hành.
Khi trang cấp các trang thiết bị phục vụ trại sản xuất giống cần phải có trang thiết bị dự phòng, đảm bảo cơ sở vận hành liên tục trong mọi tình huấn.
1.2. Tuyển chọn ốc bố mẹ nuôi vỗ thành thục và cho đẻ
1.2.1. Tiêu chuẩn tuyển chọn ốc bố mẹ
Ốc bố mẹ được chọn ngẫu nhiên từ nguồn khai thác tự nhiên có kích thước chiều dài vỏ trên 50 mm, trọng lượng 20 – 30 con/kg, có màu sắc vỏ tươi sáng, khoẻ mạnh.
1.2.2. Nuôi vỗ thành thục
Bể nuôi ốc bố mẹ được chuẩn bị trước khi chuyển ốc bố mẹ về như vệ sinh sạch sẽ, tòan bộ diện tích đáy bể được phủ một lớp cát thô dầy 3 – 5 m đảm bảo đủ cát cho ốc vùi mình. Mật độ thả nuôi thích hợp là 1,5 – 2 kg/m2.
Lượng cho ăn đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của ốc, khoảng 5 – 7 % khối lượng ốc nuôi gồm các lọai thức ăn tươi như: Hầu, cá, ghẹ, mực . . . Cho ăn mỗi ngày một lần. Thay nước 2 ngày /lần 100 % lượng nước. Thường xuyên kiểm tra vớt thức ăn dư thừa, làm sạch đáy, thay cát mới khi thấy cát dơ và chuyển màu đen.1.2.3. Thu và ấp trứng
Hoạt động đẻ trứng của ốc thường diễn ra vào ban đêm. Để tránh nhiễm khuẩn cho trứng, các bọc trứng ốc hương đẻ được đẻ ra vào ban đêm cần được thu ngay vào sáng sớm hôm sau là tốt nhất.
Trứng được vớt luôn cả phần cát dính vào cuốn trứng rồi xếp nhẹ nhàn vào khay nhựa. Rửa sạch bọc trứng và ngâm các bọc trứng trong dung dịch thuốc tím 5 – 10 ppm trong thời gian 1 – 2 phút, loại bỏ các bọc trứng bị vỡ hoặc có màu trắng đục, rửa sạch bằng nước mặn trước khi ấp.1.3. Kỹ thuật ương nuôi ấu trùng
1.3.1. Tiêu chuẩn môi trường nước ương nuôi ấu trùng
Nước sử dụng cho ương nuôi ấu trùng phải được lọc kỹ qua bể lọc tinh. Trước khi lấy vào bể nước được lọc qua ống lọc có kích thước lỗ lọc 0,5 – 1 µm hoặc túi lọc nước. Nước cần duy trì pH từ 7,5 – 8. Ôxy hòa tan bão hòa (>5 mg/l). Độ mặn của nước biển đảm bảo từ 30 – 35‰. Nhiệt độ nước 27 – 300C. Bố trí 4 – 5 dây sục khí cho 4 m2 diện tích bể nuôi. Sau đó tiến hành diệt khuẩn bằng các thuốc và hóa chất sử dụng trong nuôi trồng thủy sản. Nước sau 1 – 2 ngày xử lý tiến hành xử lý một số vitamin tổng hợp (thuốc chống sóc) sau đó thả ấu trùng vào nuôi.
1.3.2. Quản lý chăm sóc ấu trùng nổi Veliger
a. Mật độ nuôi
Mật độ thích hợp cho ương ấu trùng ốc hương ở giai đoạn bơi từ 80 – 100 con/lit. Cũng có thể nuôi ở mật độ cao hơn ở tuần đầu sau đó san thưa đảm bảo mật độ thích hợp cho ấu trùng ở cuối giai đoạn bơi và chuẩn bị biến thái sang giai đoạn bò.
b. Thay nước
Thay nước hai ngày một lần vào buổi sáng, lượng nước thay từ 40 – 60 % thể tích nước trong bể. Trong quá trình thay nước đề phòng ấu trùng bị chết do ép vào lưới thay nước.
Hình thức chuyển bể, thường thực hiện khi ấu trùng nuôi được 7 – 10 ngày tuổi để chuẩn bị cho giai đọan biến thái chuyển thành ấu trùng bò lê hoặc khi ấu trùng có dấu hiệu bệnh do môi trường nước trong bể bị ô nhiễm. Chuẩn bị bể nước khác đảm bảo phải giống (tương đồng) các yếu tố môi trường nước ở bể nuôi củ như độ mặn, nhiệt độ, pH . . .Nếu các yếu tô chênh lệch nhiều ấu trùng thường bị sóc và lắng chết dần sau khi chuyển sang bể mới. Để tránh hiện tượng ốc bị lắng sau khi chuyển bể, trước khi chuyển ấu trùng nên cho vào bể mới EDTA 4 ppm, các loại vitamin và thốc chống sóc, 10 – 20 lít tảo, 1 – 2 gam thức ăn công nghiệp nhằm tạo môi trường mới tương tự như môi trường bể nuôi ban đầu.c. Thức ăn và cho ăn
Các loại tảo đơn bào như Chaetoceros muelleri, Chlorella sp, Nannochloropsis, Platymonas và một số loại thức ăn công nghiệp dạng bột mịn đang được sử dụng phổ biến cho ương nuôi tôm sú giống như No, Fripack, lansy, 505, thịt hầu xay nhỏ. . . là thức ăn thích hợp cho ấu trùng.
Lượng thức ăn cho vào bể tùy thuộc loại thức ăn sử dụng. Nếu dùng chuyên thức ăn tảo, mật độ tảo duy trì trong bể ương từ 3.000-10.000 tế bào/ml tuỳ theo giai đoạn và khả năng dinh dưỡng của ấu trùng. Nếu sử dụng chuyên thức ăn công nghiệp lượng thức ăn cần cung cấp khỏang từ 1 – 2 gam x 4 lần/ ngày cho 400.000 ấu trùng (lúc 8giờ , 12 giờ, 16 giờ và 22 giờ trong ngày).1.3.3. Quản lý chăm sóc ấu trùng bò và ốc con
a. Chuẩn bị bể ương
Cát sạch được sử dụng làm chất đáy cho ốc con vùi mình là lọai cát mịn, nhẹ. Lượng cát cho vào bể một lớp mỏng khỏang 1,5 – 3 mm trên nền đáy bể. Trước khi đưa vào bể ương, cát phải được chuẩn bị trước. Sàng cát qua lưới loại bỏ cát lớn, xử lý cát bằng một số hóa chất như thuốc tím 100 ppm, formol 50 ppm để khử trùng và rửa sạch trước khi đưa vào bể ương. Nên lọc cát cho kỹ để thuận tiện cho việc lọc thu ốc giống trong các khâu tiếp theo. Sau khi đã được chuẩn bị, cát được sàng trực tiếp vào bể ương nuôi.
Sau khi ấu trùng biến thái xuống đáy hòan tòan mức nươc ương nuôi thấp chỉ khoảng 0,3 – 0,5 m. Có thể gián dây bảo vệ ngay từ đầu của quá trình ương nuôi trước khi cho ấu trùng vào bể.b. Quản lý, chăm sóc
Kiểm tra số lượng ấu trùng biến thái chuyển thành ốc con. Xác định và kiểm tra mật độ ấu trùng còn trôi nổi trong nước để cung cấp thức ăn cho phù hợp. Thay nước hàng ngày, từ 1/2 - 2/3 thể tích bể. Duy trì chế độ sục khí thường xuyên. Thay nước cẩn thận, tránh không gây tác động mạnh làm ảnh hưởng đến ấu trùng.
Khi ấu trùng biến thái hoàn toàn sang giai đọan bò lê, thức ăn sử dụng là thịt tôm, ghẹ hoặc cá băm nhỏ với lượng 50 – 80 gam/ lần cho 100.000 – 150.000 ốc giống. Lượng thức ăn được tăng lên dần theo nhu cầu của ốc. Cho ăn 2 lần/ ngày (9 giờ và 15 giờ). Thức ăn được băm nhỏ rửa sạch trước khi cho vào bể để hạn chế môi trường nuôi bị đục gây ô nhiễm môi trường. Thay nước 100% hàng ngày. Sau khi ốc đã được 3 hoặc 4 ngày tuổi. Lọc chuyển chúng sang bể ương mới nhằm hạn chế ốc chết do môi trường đáy bị ô nhiễm.