Postbiotic: Hàng rào phòng thủ tự nhiên cho tôm

Đánh giá bài viết

Postbiotic không chứa vi sinh vật sống nhưng vẫn mang lại hiệu quả rõ rệt đối với TTCT giai đoạn hậu ấu trùng.

Postbiotic từ nấm men và vi khuẩn

Postbiotic là những hợp chất có lợi cho sức khỏe, được tạo ra trong quá trình lên men vi sinh vật như Lactobacillus, Bifidobacterium hoặc nấm men Saccharomyces cerevisiae. Khác với probiotic, postbiotic không chứa vi sinh vật sống nhưng vẫn đem lại tác động sinh học rõ rệt. Mỗi nguồn vi sinh lại mang đến một cơ chế phòng vệ riêng, tạo nên sự khác biệt trong hiệu quả của postbiotic khi dùng trong thức ăn chăn nuôi.

Postbiotic từ nấm men Saccharomyces cerevisiae có giá trị sinh học đặc biệt. Ảnh: Shutterstock

Ở nấm men, đặc biệt là Saccharomyces cerevisiae, lớp thành tế bào giàu β-glucan, mannoprotein và chitin hoạt động như “lá chắn” đầu tiên chống lại tác nhân gây hại. Nấm men còn có thể kích hoạt cơ chế chết tế bào có kiểm soát để ngăn virus lan rộng, sản sinh protein sốc nhiệt (HSPs) giúp sửa chữa tổn thương, và sở hữu hệ enzyme chống ôxy hóa (như superoxide dismutase, catalase) giúp bảo vệ tế bào khỏi căng thẳng ôxy hóa. Những cơ chế này lý giải vì sao postbiotic từ nấm men có giá trị sinh học đặc biệt, hỗ trợ sức khỏe vật nuôi trong môi trường chăn nuôi công nghiệp đầy áp lực.

Trong khi đó, vi khuẩn lại có chiến lược phòng vệ đa dạng hơn, từ cấu trúc, hóa học đến di truyền. Chúng sản sinh bacteriocin, axit hữu cơ, enzym phân giải và hydrogen peroxide để chống lại vi sinh vật đối kháng. Đặc biệt, hệ thống CRISPR-Cas như “trí nhớ miễn dịch” giúp vi khuẩn nhận diện và tiêu diệt DNA ngoại lai từ virus.

Vi khuẩn còn tạo ra lớp màng sinh học chứa EPS - một lá chắn tự nhiên giúp chúng sống sót trong điều kiện khắc nghiệt và chống lại mầm bệnh. Ngay cả khi đã bất hoạt, thành phần EPS và mảnh màng sinh học vẫn giữ nguyên hoạt tính sinh học.

Chính sự đa dạng trong cơ chế phòng vệ này đã tạo nên hai hướng tác động khác biệt của postbiotic từ nấm men và vi khuẩn, góp phần nâng cao hiệu quả trong chiến lược dinh dưỡng và phòng bệnh cho vật nuôi.

Hiệu quả trên TTCT

Các chuyên gia tại Trung tâm quốc gia về di truyền và công nghệ sinh học Thái Lan (BIOTEC) đã thực hiện nhiều thử nghiệm chứng minh hiệu quả của postbiotic Metalac (STI Biotechnologie, Pháp) trên TTCT. Metalac được tạo ra từ quá trình lên men kép hai chủng Lactobacillus (L. rhamnosus và L. farciminis). Kết quả cho thấy sản phẩm này giúp cải thiện tăng trưởng, tăng cường miễn dịch, thúc đẩy khả năng ngưng tụ mầm bệnh và nâng cao sức chịu đựng trước các tác nhân gây sốc môi trường.

Bốn thử nghiệm năm 2012 (Orapint, 2012) cho thấy Metalac giúp tôm tăng khả năng chống chịu trước biến động môi trường, đặc biệt phù hợp với điều kiện khí hậu Đông Nam Á thường có mưa lớn và thay đổi nhiệt độ đột ngột. Trong các thử nghiệm này, ấu trùng tôm giai đoạn PL5 - PL30 được cho ăn thức ăn cơ bản hoặc bổ sung 1 kg Metalac/tấn thức ăn, sau đó đưa vào các điều kiện gây sốc như nhiệt độ và độ mặn biến động, cũng như nồng độ Formalin cao. Tỷ lệ sống của nhóm sử dụng Metalac cao hơn 20% so với nhóm đối chứng.

Trong một thử nghiệm gần đây, tôm được cho ăn thức ăn bổ sung Metalac (0,5 kg/tấn) trong 4 tuần. Kết quả đánh giá cho thấy trọng lượng trung bình của tôm tăng 14% so với đối chứng (4,16±0,6 g so với 3,64±0,6 g). Mặc dù tổng số tế bào máu không khác biệt, hoạt tính và chỉ số thực bào của tế bào máu ở nhóm bổ sung postbiotic tăng rõ rệt (p<0,01).

Hoạt tính kết tụ vi khuẩn được đánh giá cả in vivo trong dịch tế bào máu và in vitro khi ủ Metalac với vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus 5HP (gây hội chứng hoại tử gan tụy cấp - VP-AHPND). Kết quả cho thấy tôm ăn Metalac có hiện tượng kết tụ vi sinh vật rõ ràng hơn nhóm không bổ sung, trong khi mẫu vi khuẩn không có postbiotic không ghi nhận hiện tượng này.

Postbiotic chiết xuất từ Lactobacillus thể hiện tiềm năng lớn trong nuôi tôm, giúp nâng cao sức khỏe và giảm áp lực từ vi khuẩn gây bệnh cũng như các yếu tố căng thẳng môi trường.

Mi Lan
(Theo Allaboutfeed)